Đình Hùng Lô

Đình Hùng Lô còn có tên gọi là đình Xốm, thờ vua Hùng, là một bảo tàng nghệ thuật, một quần thể kiến trúc còn khá nguyên vẹn, gồm: Đại môn, miếu, đình, chùa, văn chỉ, long đình, lầu chuông, lầu trống… được xây dựng từ thời Lê Trung Hưng, niên hiệu Chính Hoà thứ 18, năm Đinh Sửu (năm 1697).

Đình Hùng Lô được xây dựng với quy mô kiến trúc khá hoàn chỉnh, gồm: 5 gian nhà tiến tế, tiếp đến là phương đình 2 bên là lầu chuông, lầu trống, trong cùng là tòa đại đình. Đây là công trình trọng yếu với kiến trúc hoành tráng gồm 3 gian, hai trái, 4 mái rộng cao, 4 góc đao cong vút như 4 cánh hoa xòe nở, hàng gạch hộp rỗng hoa chanh chạy theo bờ mái và những con kìm, con sô gắn trên đầu nóc. Những khúc quanh trên nóc mái được gắn những tác phẩm đồ gốm quý được giữ gìn nguyên vẹn từ ngày khởi tạo. Trên nóc đình đắp Lưỡng long chầu nguyệt. Toàn bộ mảng chạm khắc công phu, thể hiện giá trị nghệ thuật đều tập trung ở tòa đại đình trên các đầu bảy, cốn nách, ván mê với nghệ thuật chạm khắc tinh xảo, đề tài chạm phong phú: “Đấu vật”, “Long cuốn thủy” và các tích dân gian được thể hiện sinh động với các cảnh: “Đường Tăng đi Tây Trúc lấy kinh”, “Đinh Tiên Hoàng tập trận”, “Ngũ lão đăng sơn”, “Trúc Lâm thất hiền”, “Võ Tòng đả hổ”…

Một bộ sưu tập quý giá phải kể đến ở đình Hùng Lô đó là 5 cỗ kiệu với 1 kiệu bát cống và 4 kiệu văn có giá trị nghệ thuật điêu khắc gỗ thời Hậu Lê. Hùng Lô là làng nổi tiếng về truyền thống trong lễ hội rước kiệu về Đền Hùng từ xưa đến nay. Thời phong kiến, nhiều năm làng Hùng Lô liên tục giành giải nhất. Và Năm Mậu Ngọ - 1918, làng Hùng Lô đã được thưởng “Kỷ niệm Hùng Vương đệ nhất hội” và hiện biển thưởng này vẫn đang được lưu giữ trong đình.

Với những giá trị to lớn về lịch sử văn hóa, kiến trúc, quần thể di tích Đình Hùng Lô đã được công nhận di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1990.